Trong thị trường tài sản số với tổng vốn hóa dao động mức 2,3 nghìn tỷ USD tính đến tháng 10 năm 2025 và khối lượng giao dịch 24 giờ đạt 57,03 tỷ USD dựa trên sàn giao dịch Bybit, việc phân biệt rõ ràng giữa coin và token không chỉ là kiến thức cơ bản mà còn là yếu tố quyết định thành công trong đánh giá dự án đầu tư. Với hàng nghìn lựa chọn đa dạng từ các blockchain layer-1 đến các ứng dụng DeFi và NFT, việc nắm vững kiến thức cơ bản về phân loại tài sản số là điều không thể thiếu.
Coin và token là gì?
Coin hoạt động trên blockchain riêng của mình, đóng vai trò là “tiền tệ gốc” của nền tảng đó. Bitcoin (BTC) chạy trên mạng Bitcoin, Ethereum (ETH) hoạt động trên blockchain Ethereum, Binance Coin (BNB) vận hành trên Binance Smart Chain. Những đồng coin không chỉ là phương tiện trao đổi mà còn là “nhiên liệu” cần thiết để duy trì hoạt động của toàn bộ hệ sinh thái blockchain tương ứng. Khi thực hiện giao dịch trên mạng Bitcoin, người giao dịch phải trả phí bằng BTC; khi tương tác với các ứng dụng trên Ethereum, phí gas phải được thanh toán bằng ETH. Chính vì vậy, giá Ethereum hiện tại không chỉ ảnh hưởng đến chi phí giao dịch mà còn phản ánh sức khỏe chung của toàn bộ hệ sinh thái Ethereum.
Token được xây dựng trên một blockchain đã có sẵn, phổ biến nhất là Ethereum với chuẩn ERC-20, Binance Smart Chain với BEP-20, hoặc Polygon. Token không có blockchain riêng mà “thuê mướn” hạ tầng từ các nền tảng khác để hoạt động. Uniswap (UNI), Chainlink (LINK), Shiba Inu (SHIB) đều là token ERC-20 chạy trên blockchain Ethereum. Những token này đại diện cho tài sản, tiện ích cụ thể hoặc cổ phần trong một dự án, nhưng không thể tự duy trì một mạng lưới blockchain độc lập.
So sánh coin token và xu hướng đầu tư hiện tại
Sự khác biệt này giống như mối quan hệ giữa tiền tệ quốc gia và cổ phiếu công ty. Coin (ETH) tương tự như đồng tiền chính thức của một quốc gia, được sử dụng để thanh toán mọi dịch vụ trong nền kinh tế đó và có tỷ giá riêng phản ánh sức mạnh của “nền kinh tế” Ethereum. Trong khi đó, token (UNI, LINK) giống như cổ phiếu của các công ty hoạt động trong quốc gia đó, có giá trị riêng nhưng vẫn phụ thuộc vào sự ổn định và phát triển của nền kinh tế tổng thể.
Từ góc độ đầu tư, số liệu cho thấy xu hướng rõ ràng. Theo số liệu từ Tradingview, xu hướng giảm của Bitcoin dominance trong năm 2024 nhanh chóng đảo chiều, mở đầu 2025 với đà tăng vọt, sự thất thường cho thấy sự dịch chuyển vốn sang Ethereum và các blockchain khác. Trong 6 tháng đầu 2025, ETH đã vượt trội BTC về lợi nhuận hàng tháng trong 4/6 tháng. Khối lượng giao dịch altcoin hàng ngày vượt 44 tỷ USD, với Altcoin Season Index đạt 68% vào cuối tháng 8/2025, báo hiệu động lực mạnh mẽ của token so với coin.
Ý nghĩa đối với nhà đầu tư Việt Nam
Trong bối cảnh thí điểm thị trường tài sản mã hóa tại Việt Nam từ 9/9/2025, việc phân biệt coin và token trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Các sàn giao dịch được cấp phép có thể ưu tiên niêm yết coin lớn trước token do tính ổn định cao hơn. Nhà đầu tư cần hiểu rằng khi mua coin đồng nghĩa với việc đầu tư vào cả một hệ sinh thái blockchain khi mua token, con người đang đặt cược vào thành công của một dự án cụ thể.
Kiến thức này đặc biệt quan trọng khi đánh giá rủi ro. Coin có khả năng sống sót cao hơn vì chúng là xương sống của blockchain, trong khi token có thể biến mất nếu dự án thất bại, dù blockchain mẹ vẫn hoạt động bình thường. Với khung pháp lý ngày càng rõ ràng, nhà đầu tư Việt cần trang bị kiến thức vững chắc để không bị “nhầm lẫn” giữa hai loại tài sản có bản chất hoàn toàn khác nhau này.
